ABD’de Sessiz Kriz: Ünlü Sanatçı Çiftin Üzerindeki Geri Gönderme Baskısı

Azerbaycan Türkçesi eserleriyle uluslararası tanınırlığa ulaşan yönetmen Eldar Bora ve sahne tasarımcısı, yazar eşi Ghazaleh Ranjbar Baher, şu günlerde ABD’de adeta bir gölge savaşının ortasında kaldı. Çifte yakın kaynaklar, aile üzerinde yeniden sertleşen geri gönderme politikalarının baskı oluşturduğunu ve bunun İran’a iade ihtimalini gündeme getirdiğini söylüyor.

Bu ihtimal, özellikle İran’da yıllarca maruz kaldıkları ırkçı baskılar, kimlik iptali, hesapların dondurulması ve ölüm tehditleri düşünüldüğünde, sanatçı çevrelerinde derin bir endişe yaratmış durumda.

“İran’a gönderilirlerse hayatta kalmaları mucize olur”

Çiftin avukatları ve yakın çevresi, İran’daki mevcut siyasi atmosfer nedeniyle Eldar Bora ve eşinin ülkeye iade edilmesi hâlinde idam dâhil en ağır cezalarla karşılaşabileceklerini ifade ediyor. İran’da Azerbaycan Türkçesi ile üretim yapan sanatçıların uzun yıllardır hedef alındığı, Bora ve Baher’in de bu sistematik baskının bilinen mağdurları arasında olduğu biliniyor.

Kaynaklara göre çift, 2023 yılında İran güvenlik birimleri tarafından “sanat faaliyetlerine devam etmeleri hâlinde öldürülecekleri” yönünde tehdit edilmişti. Bu nedenle geri gönderilme ihtimali, yalnızca hukuki değil, hayati bir tehlike anlamına geliyor.

ABD’deki siyasi atmosfer aileyi daha da tedirgin ediyor

ABD’de göç politikalarının dönemsel olarak sertleşmesi, özellikle “yüksek riskli ülkelerden gelen” sığınmacılar üzerinde yeni baskılar yaratıyor. Bu durumun Eldar Bora ve eşinin dosyasını da etkileyebileceği konuşulurken, sanat camiasından bazı isimler aileye destek çağrısı yapmaya başladı.

Bir insan hakları araştırmacısı, çiftin durumunu şöyle özetliyor:

“Bu yalnızca bir sığınma dosyası değil. Bu, kültürel kimliği yüzünden hedef alınmış iki sanatçının yaşam mücadelesi. Eğer bu insanlar İran’a gönderilirse, hayatlarını kaybetme riski çok yüksek.”

Sanat dünyasında büyük yankı

Eldar Bora’nın filmleri ve Ghazaleh Ranjbar Baher’in uluslararası sahne tasarımları, yıllardır birçok festivalde ilgi görüyordu. Çiftin bugün yaşadığı bu kriz, sanat çevrelerinde “sessiz bir insan hakları faciası” olarak değerlendiriliyor.

Kamuoyunda ise şu soru giderek daha yüksek sesle soruluyor:

“Dünya çapında tanınan iki sanatçı, diplomatik gerilimleri kurbanı mı olacak?”